بيانات مقام معظم رهبري در حرم مطهر رضوي وتوجه ايشان به سامانه گمرک نشان داد که گمرک با بهره گيري از توانمندي جوانان ودانش پژوهان داخلي در الکترونيکي کردن تشريفات گمرکي و مبارزه جدي با قاچاق کالامسير درستي را پيموده ، به نحوي که اقدامات گمرک در مبارزه با قاچاق کالا به کمک سامانه جامع گمرکي مورد توجه مقام معظم رهبري قرار گرفت و ايشان فرمودند که اين سامانه براي جلوگيري از قاچاق بسيار مهم است و اينکار را دنبال کنند .
به گزارش گمرک نيوز براي بررسي بيشتر اين موضوع به 10قابليت ويژه سامانه گمرک که مهمترين اقدام و عمل در مبارزه با قاچاق کالا به شمارمي رود ، اشاره مي شود :
1) شناسايي هوشمند کالاي قاچاق از غير قاچاق: به کمک سامانه هاي گمرک امکان شناسايي هوشمند کالاي قاچاق از غير قاچاق فراهم شده و به طور ميانگين هم اکنون روزانه10000محموله از طريق نيروي انتظامي از گمرک به شکل الکترونيکي استعلام مي شود که آيا کالا قاچاق است يا غير قاچاق ؟ سامانه گمرک به طور خودکار و بدون دخالت نيروي انساني پاسخ را در مدت 2 تا 3 دقيقه براي ماموران نيروي انتظامي ارسال مي کند.بنابراين اگر براي کالايي پته گمرکي صادر شود يعني اين کالا از مبادي گمرکي، پس اظهار به گمرک ، پرداخت حقوق و عوارض گمرکي وارد کشور مي شود. گمرک صرفا در رابطه با کالايي مسئوليت دارد که براي واردات همان کالا پته گمرکي صادر کرده است .
2) صدور پته گمرکي الکترونيکي و حذف پروانه هاي کاغذي : پروانه هاي گمرکي يا در اصطلاح عاميانه برگه سبز گمرکي در گذشته کاغذي صادر و اين برگه هاي کاغذي به راحتي جعل مي شد، به طور نمونه دفاتري در بندر عباس تاسيس و پروانه هاي گمرکي را جعل مي کردند. با اين حال پس از الکترونيکي شدن گمرک،پروانه هاي کاغذي حذف و جاي خود را به پروانه هاي الکترونيکي داده و تا الان هم نديده و نشنيده ايم که کسي بتواند اين پروانه ها را جعل و براي مقاصد قاچاق استفاده کند .
3) ثبت الکترونيکي مشخصات کانتينرها : اطلاعات کانتينرهاي ترخيص شده از گمرک در سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي گمرک ثبت و جزئي ترين مشخصات اين کانتينرها از طريق سامانه هاي گمرک قابل رهگيري است . در سال 1396 کنترل هوشمند بيش از يک ميليون و 600 کانتينر ورودي در بخش واردات و ترانزيت به کمک سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي انجام ومشخصات تمامي کانتينر ها در سامانه گمرک ثبت شده و اطلاعات کالاهايي که به کشوروارد مي شود . بنابراين تشخيص اينکه کدام کانتينر پس از انجام تشريفات گمرکي و اخذ حقوق و عوارض گمرکي از گمرکات ترخيص و کداميک به شکل قاچاق وارد کشور شده بااستفاده از سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي به راحتي امکان پذير است
4) کنترل 100 درصدي کالاهاي وارداتي به صورت هوشمند : هم اکنون تمامي کالاهاي وارداتي به گمرکات سراسر کشور به کمک سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي رصد مي شود وکنترل 100 درصدي کالاهاي وارداتي با استفاده از فن آوري اطلاعات به صورت هوشمند صورت مي گيرد و جزئي ترين اطلاعات اين کالاها در سامانه هاي گمرک قابل دسترسي است .
اطلاعات کالاهايي که به کشور وارد مي شود به صورت هوشمند با بارنامه الکترونيک ، مانيفست الکترونيک ، فاکتور الکترونيک ، عدل بندي الکترونيک ، اظهار الکترونيک ، گواهي مبدا ، قبض انبار الکترونيک و مجوزهاي الکترونيکي سازمان هاي همکار گمرک تطبيق و در صورت هر گونه مغايرت سامانه جامع گمرکي به صورت خودکار از ادامه مراحل انجام تشريفات گمرکي جلوگيري مي کند .
5) ثبت جزئي ترين اطلاعات کالاي ترخيص شده از گمرکات به صورت الکترونيکي: تمامي کالاهاي خروجي از گمرکات در حال حاضر شناسنامه دار هستند . به کمک سامانه هاي الکترونيکي در گمرک کاملا روشن و مشخص است که چه نوع کالايي و تحت کدام رديف تعرفه اي و با مجوز کدام سازمان وارد کشور شده و کالا توسط کدام شرکت کشتيراني حمل و مشخصات کالا در شرکت هاي بازرسي و بيمه با چه عنواني ثبت شده است . امکان رصد صاحب کالا ، نوع اظهار و اينکه با کدام وسيله حمل به آدرس کدام انبار حمل شده استاز ديگر قابليت هاي سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي گمرک است .
در سال 1396 اطلاعات کامل واردات و صادرات 100ميليارد دلار کالا در سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي گمرک ثبت شده و ريزترين اطلاعات واردات کالاها در تمامي گمرکات کشور حتي به مقدار کمتر از 10دلار با سامانه هاي الکترونيکي گمرک قابل رهگيري است که تشريفات گمرکي تمامي کالاهاي ترخيص شده از گمرکات پس از اخذ حقوق ورودي صورت گرفته است .
6) پنجره واحد مجازي: ارتباط گمرک در قالب پنجره واحد مجازي با 27 سازمان همکار الکترونيکي شده و همه ي اين سازمان ها در فضاي مجازي و بدون دخالت عامل انساني اطلاعات و مجوزهاي ترخيص کالاها را به گمرک ارايه مي کنند، مقايسه کنيد اين وضعيت را با زماني که همه ي مجوزهاي ترخيص به شکل کاغذي تحويل داده ميشد.
7) تبادل الکترونيکي اطلاعات با بانک مرکزي: مديريت منابع ارزي در شرايط ويژه اقتصادي با وجود تحريم ها از اهميت ويژه اي برخورداراست. امروز با گمرک الکترونيک شاهد هستيم که اطلاعات کالاهاي ترخيص شده که ازمنابع ارزي شبکه بانکي کشور استفاده کرده اند در بانک اطلاعاتي گمرک به روز و به لحظه موجود است و به صورت آنلاين در اختيار بانک مرکزي قرار مي گيرد .
8) ايجاد بزرگترين بانک اطلاعات تجارت خارجي:امروزکمتر کسي هست که به قابليت هاي بزرگترين بانک اطلاعات تجارت خارجي کشور اذعان نکند و نقش اين بانک اطلاعاتي را در پيشگيري و مبارزه با قاچاق کالا ناديده بگيرد؛درگذشته نحوه کار بدين شکل بود که اطلاعات يک فرد به صورت مکاتبه اي از هر گمرکي که لازم بود استعلام مي شد و گمرک محل اطلاعات ثبت شده را اعلام و پس از تجميع؛ گزارشهايي ارسال مي شد که فقط شامل وزن،ارزش،نوع کالا وکشور فروشنده بود ؛اکنون اين امکان فراهم شده که در لحظه و به صورت آنلاين اطلاعات اشخاص حقيقي و حقوقي به تفکيک وزن،ارزش،نوع ارز،نحوه انجام معامله،ارزش کالا،بانک عامل،نحوه خريد،اظهار کننده وجزييات کامل قابل دسترسي است و اين امکان را مي دهد که بتوان تجارت خارجي کشور رادر چارچوب اهداف مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مديريت بهينه منابع ارزي و واردات کالاهاي ضروري راحت تر رصد کرد. پياده سازي و اجراي موفق طرح رجيستري گوشي هاي تلفن همراه نمونه موفقي در مبارزه با قاچاق کالا بود که به کمک همين بانک اطلاعاتي گمرک صورت گرفت .
9)مانيتورينگ الکترونيکي کالاهاي ترانزيتي:موضوع تسويه رديف هاي مرزي و اينکه کالايي با رويه ترانزيت از يک مرز وارد و بايد از مرزديگري خارج مي شد؛ مشکلاتي را بدنبال داشت و در نهايت پايان سال با چندين هزار رديف مرزي تسويه نشده در ترانزيت مواجه بوديم و در عمل مي توان گفت بخش عمده اي از آنهاقاچاق شده بود اما اکنون با سامانه مانيتورينگ ترانزيت تسويه رديف هاي مرزيالکترونيکي و به روز شده و مشخص مي شود که محموله ترانزيتي کي از گمرک مبدا حرکت ودر چه فاصله زماني به گمرک مقصد رسيده و يا تاخير داشته است و اينکه با چنين اقدام بزرگي تعداد رديف هاي مرزي تسويه نشده از چندين هزار به تعداد انگشتان دست درسالهاي 1395 و 1396رسيد . يکي از مواردي که قبلا احتمال سوءاستفاده و قاچاق کالاها را در بخش ترانزيت فراهم مي کرد نحوه صدور بن هاي بيمه اي و اعتبار اين شرکت هابود که اين بن هاي بيمه اي به نوعي تضمين شرکت هاي حمل و نقل براي عبور کالاهاي ترانزيتي از داخل کشور محسوب مي گردد و در حال حاضر صدور بن بيمه براي کالاهاي ترانزيتي نيز با سامانه گمرک الکترونيکي شده است .